Windex Holding przeprowadzi dla Państwa pełną procedure sporządzenia dokumentów wymaganych dla UTD zgodnie z rozporządzeniem z 6 grudnia 2018r. Wykonujemy prace montażowe dla zastosowania systemów analizy pracy suwnicy wraz z dokumentacją dla odbiorów UDT oraz TDT. Zapraszamy do kontaktu z działem handlowym.
W projekcie nowelizacji rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego wprowadzono wymóg odtworzenia historii eksploatacji UTB w celu dokonania oceny jego stanu technicznego. Projektowane przepisy mają za zadanie uregulowanie obszaru eksploatacji UTB z niewiadomą historią eksploatacji i przebiegiem, przy zachowaniu akceptowalnego stopnia bezpiecznego funkcjonowania tego typu urządzeń.
Wymóg odtworzenia historii eksploatacji UTB odnosi się do tzw. resursu, który wyznacza graniczne parametry stosowane do oceny i identyfikacji stanu technicznego, określone na podstawie liczby cykli pracy i stanu obciążenia UTB w założonym okresie eksploatacji z uwzględnieniem rzeczywistych warunków użytkowania. Zacznijmy od wyjaśnienia czym jest resurs dźwignicy?
Resurs - to projektowany bezpieczny okres eksploatacji dźwignicy określony liczbą cykli pracy (dla konstrukcji stalowej) oraz liczbą godzin pracy dla mechanizmów w założonym okresie eksploatacji z obciążeniem nominalnym.
Szacowanie stopnia wykorzystania resursu dotyczy wszystkich UTB podlegających dozorowi technicznemu.
Aktualnie obowiązującą normą, według której przeprowadzane są obliczenia wykorzystania resursu jest norma ISO 12482-2014 –Cranes–Monitoring for Crane design working period.
Spośród przydatnych i najbardziej popularnych norm, definiujących grupy natężenia pracy dźwignic oraz ich mechanizmów wymienić można:
Projektowany okres żywotności dla konstrukcji nośnej UTB określany jest w milionach cykli pracy z obciążeniem znamionowym, a dla mechanizmów - ilością godzin pracy z obciążeniem znamionowym.
Każdy mechanizm może mieć inną grupę natężenia pracy, a więc inną żywotność. Dane te zawarte są w dokumentacji producenta lub załączonych deklaracjach, świadectwach, certyfikatach oraz na tablicach znamionowych urządzeń np. na wciągniku, na suwnicy. Tam należy szukać głównych danych niezbędnych do obliczenia wykorzystania resursu. Jeżeli są to np. suwnice z wciągnikami seryjnymi to projektowany okres żywotności wciągnika, wg zaleceń FEM, wynosi 10 lat, a jego grupa natężenia pracy określa żywotność w postaci ilości godzin pracy (resurs mechanizmu podnoszenia).
Przykładowo grupa natężenia pracy M6 wg ISO wynosi 3200 godzin pracy z obciążeniem znamionowym (patrz tabela). Jeżeli są to wciągarki indywidualnie projektowane do obsługi procesów technologicznych to żywotność może być projektowana na 15, 20, 25 lat lub inną uzgodniona pomiędzy kupującym i producentem.
Jednak to od sposobu eksploatacji czyli widma obciążeń, ilości cykli na godzinę, ilości godzin pracy w ciągu dnia oraz ilości dni pracy w roku zależy czy i w jakim okresie projektowany resurs zostanie wykorzystany.
Niektóre dźwignice wyposażone są w rejestratory widma obciążenia i czasu pracy mechanizmu z obciążeniem i bez obciążenia. W takim przypadku eksploatujący może sam, w sposób ścisły, pozyskać dane o wykorzystaniu resursu. Znając widmo obciążeń oraz liczbę cykli wykonanych w ciągu roku jesteśmy w stanie obliczyć również wykorzystanie resursu dla konstrukcji nośnej dźwignicy. W przeciwnym razie musimy przeprowadzić obliczenia przybliżone, posługując się zasadami zawartymi w normie ISO 12482-2014.
Konstrukcja nośna dźwignicy wymiarowana jest ilością cykli roboczych, określa ją grupa natężenia pracy dźwignicy wg ISO od A1 do A8, gdzie np. A6=250x103 cykli roboczych (patrz tabela).
Co to jest cykl roboczy?
Cyklem roboczym nazywamy cykl obejmujący: podniesienie ładunku, transport na miejsce rozładunku, opuszczenie ładunku w miejscu docelowym, powrót na miejsce poboru następnego ładunku. Jak widać to cykle pracy mechanizmu podnoszenia przekładają się bezpośrednio na cykle robocze i decydują o wykorzystaniu żywotności konstrukcji nośnej.
Reasumując resurs dźwignicy określany jest 2 parametrami:
Osiągniecie granicy projektowanej żywotności konstrukcji (wg normy ISO 12482-2014) następuje gdy:
Osiągniecie resursu przez dźwignicę
Śledzenie i rejestracja stopnia wykorzystania resursu w cyklu rocznym ma na celu nie tylko rejestrację historii głównych parametrów eksploatacji, ale też uchwycenie momentu, w którym urządzenie należy poddać przeglądowi specjalnemu, aby uniknąć awaryjnego zatrzymania dźwignicy.
Należy pamiętać, że najbardziej eksploatowanym mechanizmem we wszystkich dźwignicach jest zwykle - mechanizm podnoszenia i zwykle to jego resurs zostaje wykorzystany najszybciej ze wszystkich mechanizmów.
Niezależnie od wykonywania przeglądów konserwacyjnych i napraw bieżących, w przypadku wykorzystania resursu przez urządzenie lub jego mechanizm, obowiązkiem eksploatującego jest przeprowadzenie lub zlecenie przeprowadzenia przeglądu specjalnego, o którym więcej napiszemy w kolejnym artykule.
Co obejmuje przegląd specjalny?
Zakres przeglądu specjalnego powinien być zgodny z zapisami instrukcji eksploatacji urządzenia. W przypadku braku stosownych informacji w instrukcji należy postępować zgodnie z zapisami norm, uznanych specyfikacji technicznych, aktualnym poziomem wiedzy technicznej i dobrą praktyka inżynierską.
Przegląd specjalny musi obejmować swoim zakresem wszystkie elementy, które mają wpływ na bezpieczną eksploatację urządzenia, a w szczególności:
W projekcie nowelizacji rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego wprowadzono wymóg odtworzenia historii eksploatacji UTB w celu dokonania oceny jego stanu technicznego. Projektowane przepisy mają za zadanie uregulowanie obszaru eksploatacji UTB z niewiadomą historią eksploatacji i przebiegiem, przy zachowaniu akceptowalnego stopnia bezpiecznego funkcjonowania tego typu urządzeń.
Wymóg odtworzenia historii eksploatacji UTB odnosi się do tzw. resursu, który wyznacza graniczne parametry stosowane do oceny i identyfikacji stanu technicznego, określone na podstawie liczby cykli pracy i stanu obciążenia UTB w założonym okresie eksploatacji z uwzględnieniem rzeczywistych warunków użytkowania. Zacznijmy od wyjaśnienia czym jest resurs dźwignicy?
Resurs - to projektowany bezpieczny okres eksploatacji dźwignicy określony liczbą cykli pracy (dla konstrukcji stalowej) oraz liczbą godzin pracy dla mechanizmów w założonym okresie eksploatacji z obciążeniem nominalnym.
Szacowanie stopnia wykorzystania resursu dotyczy wszystkich UTB podlegających dozorowi technicznemu.
Aktualnie obowiązującą normą, według której przeprowadzane są obliczenia wykorzystania resursu jest norma ISO 12482-2014 –Cranes–Monitoring for Crane design working period.
Spośród przydatnych i najbardziej popularnych norm, definiujących grupy natężenia pracy dźwignic oraz ich mechanizmów wymienić można:
- ISO 9927 –1 – Cranes. Inspections. Part 1. General
- PN -ISO 4301 –1 – Dźwignice . Klasyfikacja. Postanowienia ogólne.
- PN -ISO 4301 –5 – Dźwignice. Klasyfikacja. Suwnice pomostowe i bramowe.
- PN -ISO 4306 –1 – Dźwignice. Terminologia. Terminologia ogólna.
Projektowany okres żywotności dla konstrukcji nośnej UTB określany jest w milionach cykli pracy z obciążeniem znamionowym, a dla mechanizmów - ilością godzin pracy z obciążeniem znamionowym.
Każdy mechanizm może mieć inną grupę natężenia pracy, a więc inną żywotność. Dane te zawarte są w dokumentacji producenta lub załączonych deklaracjach, świadectwach, certyfikatach oraz na tablicach znamionowych urządzeń np. na wciągniku, na suwnicy. Tam należy szukać głównych danych niezbędnych do obliczenia wykorzystania resursu. Jeżeli są to np. suwnice z wciągnikami seryjnymi to projektowany okres żywotności wciągnika, wg zaleceń FEM, wynosi 10 lat, a jego grupa natężenia pracy określa żywotność w postaci ilości godzin pracy (resurs mechanizmu podnoszenia).
Przykładowo grupa natężenia pracy M6 wg ISO wynosi 3200 godzin pracy z obciążeniem znamionowym (patrz tabela). Jeżeli są to wciągarki indywidualnie projektowane do obsługi procesów technologicznych to żywotność może być projektowana na 15, 20, 25 lat lub inną uzgodniona pomiędzy kupującym i producentem.
Jednak to od sposobu eksploatacji czyli widma obciążeń, ilości cykli na godzinę, ilości godzin pracy w ciągu dnia oraz ilości dni pracy w roku zależy czy i w jakim okresie projektowany resurs zostanie wykorzystany.
Niektóre dźwignice wyposażone są w rejestratory widma obciążenia i czasu pracy mechanizmu z obciążeniem i bez obciążenia. W takim przypadku eksploatujący może sam, w sposób ścisły, pozyskać dane o wykorzystaniu resursu. Znając widmo obciążeń oraz liczbę cykli wykonanych w ciągu roku jesteśmy w stanie obliczyć również wykorzystanie resursu dla konstrukcji nośnej dźwignicy. W przeciwnym razie musimy przeprowadzić obliczenia przybliżone, posługując się zasadami zawartymi w normie ISO 12482-2014.
Konstrukcja nośna dźwignicy wymiarowana jest ilością cykli roboczych, określa ją grupa natężenia pracy dźwignicy wg ISO od A1 do A8, gdzie np. A6=250x103 cykli roboczych (patrz tabela).
Co to jest cykl roboczy?
Cyklem roboczym nazywamy cykl obejmujący: podniesienie ładunku, transport na miejsce rozładunku, opuszczenie ładunku w miejscu docelowym, powrót na miejsce poboru następnego ładunku. Jak widać to cykle pracy mechanizmu podnoszenia przekładają się bezpośrednio na cykle robocze i decydują o wykorzystaniu żywotności konstrukcji nośnej.
Reasumując resurs dźwignicy określany jest 2 parametrami:
- g.n.p. (A1-A8) dla konstrukcji nośnej,
- g.n.p. (M1-M8) dla mechanizmów.
Osiągniecie granicy projektowanej żywotności konstrukcji (wg normy ISO 12482-2014) następuje gdy:
| Mechanism Class (ISO 4301-1) |
M1 | M2 | M3 | M4 | M5 | M6 | M7 | M8 |
| DM h |
100 | 200 | 400 | 800 | 1600 | 3200 | 6300 | 12500 |
Osiągniecie resursu przez dźwignicę
Śledzenie i rejestracja stopnia wykorzystania resursu w cyklu rocznym ma na celu nie tylko rejestrację historii głównych parametrów eksploatacji, ale też uchwycenie momentu, w którym urządzenie należy poddać przeglądowi specjalnemu, aby uniknąć awaryjnego zatrzymania dźwignicy.
Należy pamiętać, że najbardziej eksploatowanym mechanizmem we wszystkich dźwignicach jest zwykle - mechanizm podnoszenia i zwykle to jego resurs zostaje wykorzystany najszybciej ze wszystkich mechanizmów.
Niezależnie od wykonywania przeglądów konserwacyjnych i napraw bieżących, w przypadku wykorzystania resursu przez urządzenie lub jego mechanizm, obowiązkiem eksploatującego jest przeprowadzenie lub zlecenie przeprowadzenia przeglądu specjalnego, o którym więcej napiszemy w kolejnym artykule.
Co obejmuje przegląd specjalny?
Zakres przeglądu specjalnego powinien być zgodny z zapisami instrukcji eksploatacji urządzenia. W przypadku braku stosownych informacji w instrukcji należy postępować zgodnie z zapisami norm, uznanych specyfikacji technicznych, aktualnym poziomem wiedzy technicznej i dobrą praktyka inżynierską.
Przegląd specjalny musi obejmować swoim zakresem wszystkie elementy, które mają wpływ na bezpieczną eksploatację urządzenia, a w szczególności:
- konstrukcję nośną,
- mechanizmy napędowe,
- układy elektryczne,
- układy hydrauliczne,
- układy pneumatyczne,
- układy bezpieczeństwa.
Kto może wykonać przegląd specjalny?
W przypadku braku wymagań określonych w instrukcji, przegląd specjalny powinien zostać wykonany przez wytwórcę urządzenia lub zakład posiadający uprawnienia do napraw lub modernizacji, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 1 b ustawy o dozorze technicznym, w zakresie ustalonym z organem dozoru technicznego.
Przegląd specjalny powinien być przeprowadzony pod nadzorem eksperta w segmencie odpowiadającym danej dźwignicy. Może to być przedstawiciel/przedstawiciele producenta spełniający te warunki lub firmy posiadającej uprawnienia do napraw lub modernizacji. Szczególnie prosta jest sprawa w przypadku dźwignic wyposażonych w rejestratory widma obciążeń i cykli pracy oraz stosowną instrukcję opisującą interpretację wyników. Gorzej, gdy dane te wymagają do odczytania specjalnego „softwaru”, do którego dostęp ma wyłącznie serwis fabryczny producenta.
Przegląd specjalny powinien zakończyć się sporządzeniem protokołu zawierającego: dane osobowe oraz kwalifikacje wszystkich uczestników przeglądu, zastosowane kryteria oceny, wyniki przeglądu, zalecenia co do zakresu remontu kapitalnego, inne przedsięwzięcia niezbędne do wykonania przed ponownym oddaniem do eksploatacji.
Remont kapitalny czy złomowanie?
Osiągnieciu resursu przez dźwignicę niekoniecznie kwalifikuje ją do złomowania. Wskazania do złomowania powinny jasno wynikać z protokołu przeglądu specjalnego. Zależy to od tego, czy wszystkie mechanizmy dźwignicy oraz konstrukcja nośna wykorzystały swój resurs i czy konstrukcja nosi wyraźne znamiona zmęczenia.
Zwykle nieodwołalna decyzja o złomowaniu wynika ze zmęczenia konstrukcji nośnej dźwignicy. Wykonanie remontu kapitalnego mechanizmów w takim przypadku będzie ekonomicznie nieuzasadnione, gdyż ich montaż na takiej konstrukcji stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa eksploatacji.
Należy pamiętać, że to nie instrukcja eksploatacji rozstrzyga czy urządzenie nadaje się do remontu czy na złom lecz wynik przeglądu specjalnego i rachunek ekonomiczny czy opłaca się dźwignicę remontować czy nie.
Co dalej po wykonaniu remontu kapitalnego?
Po wykonaniu remontu kapitalnego dźwignica lub/i remontowane mechanizmy otrzymują powtórnie nowy bezpieczny okres eksploatacji (nowy resurs), którego wykorzystanie zaczynamy liczyć od rozpoczęcia eksploatacji po remoncie kapitalnym.
Jeżeli nie posiadamy wiedzy o przebiegu i historii eksploatacji dźwignicy, należy zwrócić uwagę na czynniki kwalifikacyjne, które mogą świadczyć o wykorzystaniu resursu. Wśród nich wymienić możemy:
Przypomnijmy: Szacowanie stopnia wykorzystania resursu dotyczy wszystkich UTB podlegających dozorowi technicznemu.
Ekspert, wg PN-ISO 9927-1, to osoba wyspecjalizowana w projektowaniu, konstruowaniu i konserwacji dźwignic, o wystarczającej znajomości obowiązujących przepisów i norm, dysponująca niezbędnym wyposażeniem do przeprowadzenia przeglądu oraz potrafiąca ocenić stan bezpieczeństwa i zalecić badania, które powinny być przeprowadzone w celu zapewnienia dalszej bezpiecznej eksploatacji.
Urządzenia w ofercie dla resursu urządzeń transportu bliskiego
1. ResControll Licznik Czasu Pracy nr kat. 1260001 cena katalogowa 3 499 zł netto
Urządzenie do analizy pracy mechanizmów suwnicy :
1. TensoControll nr kat. 1260002 cena katalogowa 3 399 zł netto
Urządzenie do pomiaru obciążenia suwnicy:
W przypadku braku wymagań określonych w instrukcji, przegląd specjalny powinien zostać wykonany przez wytwórcę urządzenia lub zakład posiadający uprawnienia do napraw lub modernizacji, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 1 b ustawy o dozorze technicznym, w zakresie ustalonym z organem dozoru technicznego.
Przegląd specjalny powinien być przeprowadzony pod nadzorem eksperta w segmencie odpowiadającym danej dźwignicy. Może to być przedstawiciel/przedstawiciele producenta spełniający te warunki lub firmy posiadającej uprawnienia do napraw lub modernizacji. Szczególnie prosta jest sprawa w przypadku dźwignic wyposażonych w rejestratory widma obciążeń i cykli pracy oraz stosowną instrukcję opisującą interpretację wyników. Gorzej, gdy dane te wymagają do odczytania specjalnego „softwaru”, do którego dostęp ma wyłącznie serwis fabryczny producenta.
Przegląd specjalny powinien zakończyć się sporządzeniem protokołu zawierającego: dane osobowe oraz kwalifikacje wszystkich uczestników przeglądu, zastosowane kryteria oceny, wyniki przeglądu, zalecenia co do zakresu remontu kapitalnego, inne przedsięwzięcia niezbędne do wykonania przed ponownym oddaniem do eksploatacji.
Remont kapitalny czy złomowanie?
Osiągnieciu resursu przez dźwignicę niekoniecznie kwalifikuje ją do złomowania. Wskazania do złomowania powinny jasno wynikać z protokołu przeglądu specjalnego. Zależy to od tego, czy wszystkie mechanizmy dźwignicy oraz konstrukcja nośna wykorzystały swój resurs i czy konstrukcja nosi wyraźne znamiona zmęczenia.
Zwykle nieodwołalna decyzja o złomowaniu wynika ze zmęczenia konstrukcji nośnej dźwignicy. Wykonanie remontu kapitalnego mechanizmów w takim przypadku będzie ekonomicznie nieuzasadnione, gdyż ich montaż na takiej konstrukcji stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa eksploatacji.
Należy pamiętać, że to nie instrukcja eksploatacji rozstrzyga czy urządzenie nadaje się do remontu czy na złom lecz wynik przeglądu specjalnego i rachunek ekonomiczny czy opłaca się dźwignicę remontować czy nie.
Co dalej po wykonaniu remontu kapitalnego?
Po wykonaniu remontu kapitalnego dźwignica lub/i remontowane mechanizmy otrzymują powtórnie nowy bezpieczny okres eksploatacji (nowy resurs), którego wykorzystanie zaczynamy liczyć od rozpoczęcia eksploatacji po remoncie kapitalnym.
Jeżeli nie posiadamy wiedzy o przebiegu i historii eksploatacji dźwignicy, należy zwrócić uwagę na czynniki kwalifikacyjne, które mogą świadczyć o wykorzystaniu resursu. Wśród nich wymienić możemy:
- zwiększanie się ilości usterek,
- coraz większą częstotliwość występujących awarii,
- pogorszenie stanu technicznego ujawniane podczas konserwacji,
- pojawiające się pęknięcia zmęczeniowe w węzłach konstrukcji nośnej,
- utratę geometrii konstrukcji nośnej,
- ślady po naprawach konstrukcji stalowej.
Przypomnijmy: Szacowanie stopnia wykorzystania resursu dotyczy wszystkich UTB podlegających dozorowi technicznemu.
Ekspert, wg PN-ISO 9927-1, to osoba wyspecjalizowana w projektowaniu, konstruowaniu i konserwacji dźwignic, o wystarczającej znajomości obowiązujących przepisów i norm, dysponująca niezbędnym wyposażeniem do przeprowadzenia przeglądu oraz potrafiąca ocenić stan bezpieczeństwa i zalecić badania, które powinny być przeprowadzone w celu zapewnienia dalszej bezpiecznej eksploatacji.
Urządzenia w ofercie dla resursu urządzeń transportu bliskiego
1. ResControll Licznik Czasu Pracy nr kat. 1260001 cena katalogowa 3 499 zł netto
Urządzenie do analizy pracy mechanizmów suwnicy :
- mechanizm podnoszenia
- mechanizm jazdy wózka lub 2 wózków
- mechanizm jady suwnicy
- praca z układem tensometrycznym
- praca bez układu tensometrycznego ( z opcją do montażu układu pomiaru obciążenia)
- klasyfikacja pracy M1-M8
- klasyfikacja pracy A2-A8
- napięcie zasilania 400V lub 500V
- zawiera dodatkowo przekaźniki oraz zasilacz
- dla układu tensometrycznego wybór udźwigu suwnicy od 250kg do 1000t
- montaż w szafie na listwie DIN lub skrzynka IP65 ( opcja )
- temperatura pracy -20...+60
- temeratura przechowywania danych -30....+70
- trwała pamięć wewnętrzna
- integracja z systemem GSM lub Wifi do wysyłania zdalnie danych (opcja)
- dokumentacja CE
1. TensoControll nr kat. 1260002 cena katalogowa 3 399 zł netto
Urządzenie do pomiaru obciążenia suwnicy:
- mechanizm podnoszenia
- praca z systemem ResControll lub bez
- montaż na linie nośnej z wolnym końcem lub linie w układzie krążka wyrównawczego
- napięcie zasilania 400V lub 500V
- zawiera dodatkowo zasilacz
- montaż w szafie na listwie DIN lub skrzynka IP65 ( opcja )
- dokumentacja CE
